Otyłość wywołana jest nadmiernym gromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka. Wyróżniamy:
- otyłość plastyczną, związaną ze zwiększeniem rozmiarów komórek tłuszczowych,
- otyłość troficzną związaną ze zwiększeniem ilości adipocytów,
- mieszaną.
Ze względu na przyczyny występowania, otyłość możemy podzielić na:
- otyłość pierwotną uwarunkowaną czynnikami środowiskowymi,
- otyłość wtórną wynikającą ze stanów chorobowych.
Nadwagę i otyłość można rozpoznać za pomocą:
- metod antropometrycznych,
- bioimpedancji elektrycznej,
- rezonansu magnetycznego,
tomografii komputerowej, - metody ultradźwiękowej,
- rentgenowskiej absorpcjometrii.
Najczęstszą metodą rozpoznawania nadwagi i otyłości u osób dorosłych jest obliczenie wskaźnika masy ciała zwanego również wskaźnikiem Queteleta (Body Mass Index, BMI). BMI pozwala również oszacować ryzyko chorób towarzyszących otyłości.
Klasyfikacja otyłości zależna od BMI wg Raportu WHO, Genewa 2000.
Klasyfikacja | BMI | Ryzyko chorób towarzyszących otyłości |
---|---|---|
Niedowaga | <18,5 | niskie (zwiększone ryzyko innych chorób) |
Norma | 18,5-24,9 | średnie |
Nadwaga | 25-29,9 | podwyższone |
Otyłość I⁰ | 30-34,9 | znacznie podwyższone |
Otyłość II⁰ | 35-39,9 | wysokie |
Otyłość III⁰ | ≥ 40 | bardzo wysokie |
Kolejnym wskaźnikiem umożliwiającym rozpoznanie otyłości, jest stosunek talii do bioder (Waist to Hip Circumference Ratio, WHR), który pozwala ocenić typ otyłości. Wyróżniamy otyłość androidalną (brzuszną) i gynoidalną (pośladkową).
Rozpoznanie typu otyłości wg Raportu WHO, Genewa 2000.
Typ otyłości | WHR kobiety | WHR mężczyźni |
---|---|---|
Androidalna | ≥0,85 | ≥1,0 |
Gynoidalna | <0,85 | <1,0 |
Otyłość brzuszną możemy również rozpoznać, gdy obwód talii u kobiet przekracza 80 cm a u mężczyzn 94 cm. Przekroczenie powyższych danych liczbowych wiąże się z bardzo wysokim ryzykiem powikłań metabolicznych.
Otyłość u osób dorosłych możemy także stwierdzić, gdy zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie jest większa niż 30% należnej masy ciała u kobiet i 25% u mężczyzn.
U dzieci zawartość tkanki tłuszczowej jest zróżnicowana w zależności od płci i wieku.
W związku z tym BMI skorelowane jest z wiekiem i płcią za pomocą siatek
centylowych. Według World Health Organization przekroczenie 85 percentyla wskazuje nadwagę, a przekroczenie 95 percentyla wskazuje otyłość. W Polsce korzystamy z siatek centylowych utworzonych przez Instytut Matki i Dziecka, według których nadwagę stwierdza się powyżej 90 percentyla a otyłość powyżej 97 percentyla.
Bibliografia
1. Piechota G., Kalinowski P., Karwat I. D. Otyłość- epidemia o zasięgu świtowym. Nowiny Lekarskie. 2008, 77, 2, 158-161.
2. Jarosz M., Kłosiewicz- Latoszek L. Otyłość zapobieganie i leczenie. Wydawnictwo Lekarskie PZWL: Warszawa, 2009.
3. Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL: Warszawa, 2010.
4. Szadkowska A., Bodalski J. Otyłość u dzieci i młodzieży. Przewodnik Lekarza. 2003, 9, 54-58.
5. Szymocha M., Bryła M., Maniecka Bryła. I. Epidemia otyłości w XXI wieku. Zdrowie Publiczne. 2009, 119, 2, 207-212.
6. Raport WHO: Genewa, 2008.
7. Ostrowska- Nawarycz L., Błaszczyk J., Nawarycz T. Epidemiologia nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży- problem kryteriów. Żywienie Człowieka i Metabolizm. 2007, 1-2,
413-421.
8. Palczewska I., Niedźwiecka Z. Siatki centylowe do oceny rozwoju somatycznego dzieci
i młodzieży. Zakład Rozwoju Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka: Warszawa, 1999.